Türkiye’nin havacılık motorları alanındaki lider şirketi TEI (TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.), yerli ve milli imkanlarla geliştirdiği TEI-PD170 Turbodizel Havacılık Motoru ile dünya standartlarını yeniden belirliyor. TRT Avaz’da yayınlanan “Yerli Teknoloji” programına konuk olan TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, PD170’in rakiplerine fark atan teknik özelliklerini ve geliştirilme sürecindeki kritik detayları paylaştı. İHA’ların kalbi olan bu motor, sadece itki gücüyle değil, sunduğu yüksek elektrik kapasitesi ve irtifa performansıyla da dikkat çekiyor.
100 Kişilik Ekipten 1500 Kişilik Dev Kadroya: TEI’nin Mühendislik Devrimi
Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, TEI’nin sadece parça üreten bir şirketten, özgün motor geliştiren bir teknoloji devine dönüşüm sürecini anlattı. 2014 yılı öncesinde yaklaşık 100 kişilik bir mühendislik ekibiyle sınırlı çalışmalar yürütülürken, devletin sağladığı kaynaklar ve stratejik irade ile bugün 1500’ü aşkın mühendisin görev aldığı dev bir Ar-Ge ordusu kuruldu.
Akşit, PD170 öncesinde acil ihtiyaçlar (hendek operasyonları dönemi) için geliştirilen 115 beygirlik ilk benzinli İHA motorunun hikayesine de değindi. O dönemde komutanların motoru test aşamasındayken “bize lazım” diyerek alıp götürdüklerini belirten Akşit, bu ilk motorun gökyüzünde 60.000 saati aşkın uçuş süresini başarıyla tamamladığını vurguladı. Bu tecrübe, PD170 gibi bir şaheserin temelini oluşturdu.
“Yukarıda Nefes Alamayan Motorlara İnat”: 30 Bin Fitte Kesintisiz Güç
PD170’in en büyük teknik başarısı, yüksek irtifa kabiliyetinde yatıyor. Akşit, atmosfer fiziğinin motorlar üzerindeki etkisini şu sözlerle özetledi: “Yukarı tırmandıkça hava incelir. 30 bin fitte oksijen oranı deniz seviyesinin %30’una düşer. Sıradan bir araba motoru bu irtifada stop eder, çalışamaz bile. Çünkü yakacak oksijen bulamaz.”
Ancak TEI-PD170, özel olarak tasarlanan iki kademeli turbo sistemi sayesinde bu sorunu aşıyor. İncecik havayı sıkıştırarak motorun ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlayan bu teknoloji, motorun 30.000 fitin üzerinde dahi güç kaybetmeden çalışmasını sağlıyor. Bu sayede AKSUNGUR İHA, 40.000 fit irtifanın üzerine çıkarak görev yapabiliyor.
Araba Motorundan 3 Kat Güçlü Elektrik Üretimi: Çift Alternatör Sistemi
Modern İHA’ların sadece uçması yetmiyor; üzerindeki radar, kamera ve haberleşme sistemleri ciddi miktarda elektrik enerjisine ihtiyaç duyuyor. Mahmut Faruk Akşit, PD170’in dışarıdan bakıldığında standart bir dizel motora benzese de içinde büyük teknolojik farklar barındırdığını belirterek çift alternatör sistemine dikkat çekti.
Standart bir otomobil alternatörü yaklaşık 1.5 kW güç üretirken, PD170 üzerinde her biri 4.5 kW güç üreten iki adet alternatör bulunuyor. Toplamda üretilen elektrik gücü, bir binek otomobilin yaklaşık 6 katına denk geliyor. Akşit, bu sistemin yedeğiyle birlikte tasarlandığını, bir alternatör arızalansa dahi diğerinin görevi devralarak uçağın kör veya sağır kalmasını engellediğini belirtti.
Bayraktar TB3 ve AKSUNGUR’un Rekorlarının Arkasındaki Güç
PD170 motoru, yakıt verimliliği konusunda da sınıfının lideri konumunda. Rakiplerine göre en az yakıt sarfiyatına sahip olması, Türk İHA’larının havada kalış sürelerini rekor seviyelere taşıyor:
- AKSUNGUR: Tek depoyla 45 saat havada kalarak neredeyse 2 gün boyunca yere inmeden görev yapabiliyor.
- Bayraktar TB3: Dünyada kısa pistli gemilerden (TCG Anadolu gibi) kalkış ve iniş yapabilen sınıfındaki ilk İHA olan TB3, PD170 motoruyla 32 saat havada kalma başarısı gösterdi. İthal motorlarla bu süreler çok daha düşüktü (TB2 için rekor 27 saatti).
Teknolojiyle Yarışmak
TEI Genel Müdürü Akşit, vizyonlarını “Rakiplerimizle ucuzlukta değil, teknolojide yarışmak” olarak özetliyor. Dünyada havacılık motorları pazarının önümüzdeki 10 yıl içinde 190 milyar doları aşması beklenirken, Türkiye TEI-PD170 ile bu pazarda sadece bir oyuncu değil, oyun kurucu olma yolunda ilerliyor. Yerli mühendisliğin eseri olan bu motor, Türkiye’nin savunma sanayisindeki tam bağımsızlık hedeflerinin en somut kanıtlarından biri olarak göklerdeki yerini koruyor.
Anahtar Kelimeler: TEI, PD170, Mahmut Faruk Akşit, Savunma Sanayii, İHA Motoru, Bayraktar TB3, AKSUNGUR, Yerli Motor, Havacılık, Turbodizel, TRT Avaz.
