Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın nükleer teknolojilerin geniş kullanım alanlarına dikkat çeken paylaşımı, Türkiye’nin milli teknoloji hafızasındaki önemli bir başarıyı yeniden gündeme getirdi: Türkiye’nin ilk yerli ve milli nükleer pili. Sosyal medyada büyük ilgi gören ve aslında ilk prototipi 2018 yılı sonunda üretilen bu stratejik teknoloji, ülkemizin barışçıl nükleer alanda ulaştığı derinliği ve sessiz sedasız yürüttüğü devrimsel projeleri bir kez daha gözler önüne serdi. Peki, nedir bu 100 yıl ömürlü pil ve Türkiye için ne anlama geliyor?
Bakan Bayraktar Paylaştı, Gündem Oldu: Nükleer Teknoloji Sadece Enerji Değildir!
Her şey, bakan Alparslan Bayraktar’ın “Nükleer teknolojileri yalnızca enerji üretimiyle sınırlı görmüyoruz. Sağlıktan tarıma, sanayiden uzay teknolojilerine kadar pek çok alanda stratejik bir güç olarak değerlendiriyoruz” ifadelerini içeren paylaşımıyla başladı. Bakanlığa bağlı TÜRKİYE ENERJİ, NÜKLEER VE MADEN ARAŞTIRMA KURUMU (TENMAK) bünyesindeki çalışmaları vurgulayan bu paylaşım, kurumun daha önceki yıllarda elde ettiği tarihi bir başarıyı, nükleer pil projesini, kamuoyunda gündeme gelmesini sağladı.
İşte 2018’de Üretilen İlk Milli Nükleer Pilin Hikayesi
Kamuoyunda yeni bir gelişme gibi algılansa da, Türkiye’nin ilk nükleer pil prototipi, 2018 yılının sonunda başarıyla üretildi. Bu tarihi proje, o dönemki adıyla Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), şimdiki adıyla TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü bünyesinde 2017 yılında başlatıldı. Bilkent Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM) ile yürütülen çok disiplinli çalışma sonucunda, Türkiye’de bu alanda başarılı sonuç alınan ilk deneysel Ar-Ge çalışması olarak tarihe geçti.
Peki, Nükleer Pil Nedir? Nasıl Oluyor da 100 Yıl Boyunca Enerji Üretiyor?
Nükleer pil, adının aksine mini bir nükleer reaktör değildir. Aksine, son derece güvenli bir teknoloji olan Betavoltaik prensibiyle çalışır.
- Enerji Kaynağı: Pilin kalbinde, radyoaktif bir izotop olan Nikel-63 (Ni-63) bulunur.
- Çalışma Prensibi: Nikel-63, beta bozunması yoluyla sürekli olarak elektron yayar. Bu elektronlar, özel tasarlanmış yarıiletken bir malzeme tarafından yakalanarak doğrudan elektrik akımına dönüştürülür.
- 100 Yıllık Ömür: Nikel-63 izotopunun yarı ömrü 100 yıldır. Bu, pilin içindeki enerji kaynağının 100 yıl sonra bile gücünün yarısını koruyacağı anlamına gelir. Dolayısıyla, prototip pil en az 100 yıl boyunca kesintisiz ve bakım gerektirmeyen bir enerji üretme potansiyeline sahiptir.
Bu piller, cep telefonlarımızı şarj edecek bir güç santrali değil, tam aksine çok düşük güçte ama on yıllarca aralıksız çalışması gereken kritik sistemler için tasarlanmış devrimsel bir teknolojidir.
Nükleer Pilin Kullanım Alanları Neler? Uzaydan Kalp Pillerine Devrimsel Bir Teknoloji
Nükleer pillerin değiştirilmesinin veya şarj edilmesinin imkansız ya da çok zor olduğu alanlarda kullanılması hedeflenmektedir:
- Uzay Teknolojileri: Derin uzay görevlerindeki uydular, sensörler ve uzay araçları.
- Tıp Sektörü: Kalp pilleri (pacemaker), implante edilebilir insülin pompaları gibi insan vücuduna yerleştirilen medikal cihazlar.
- Ulaşılamayan Alanlar: Okyanusların dibindeki sensörler, deprem izleme istasyonları, askeri gözetleme sistemleri gibi insan erişiminden uzak, kritik görevdeki cihazlar.
- Sanayi: Yüksek sıcaklık veya aşırı soğuk gibi zorlu koşullarda çalışan endüstriyel sensörler.
TENMAK limdir? Barışçıl Nükleer Teknolojide Küresel Güç Olma Hedefi
Bu proje, TENMAK bünyesindeki Nükleer Fizik ve Mikroelektronik Uygulamaları Laboratuvarı’nın yeteneklerini göstermesi açısından büyük önem taşıyor. Kurum, sadece nükleer pil değil, aynı zamanda radyasyon dedektör sistemleri ve çeşitli nükleer elektronik alanlarında da Ar-Ge çalışmaları yürütüyor. Bakan Bayraktar’ın da belirttiği gibi, Türkiye’nin hedefi “barışçıl nükleer teknolojiyi yaşamın her alanıyla bütünleştirmiş, bu alanda kendi kabiliyetlerini geliştirmiş ve küresel ölçekte söz sahibi bir Türkiye inşa etmektir.” 2018’de başarılan bu milli pil projesi, bu hedefe giden yolda atılmış en sağlam adımlardan biri olarak teknoloji tarihimizdeki yerini koruyor.
Anahtar Kelimeler: Nükleer Pil, TENMAK, Alparslan Bayraktar, yerli pil, milli teknoloji, Nikel-63, Betavoltaik, Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü, Bilkent Üniversitesi, uzay teknolojisi
